ÜS­TÜN­LIK­LE­RE BES­LEN­ÝÄN BAŞ­LAN­GYÇ­LAR

16-njy awgustda hor matly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministr­ler Ka­bi­ne­ti­niň san­ly wideoa­ra­gat­na­şyk ar­ka­ly no­bat­da­ky mejlisini geçirdi. Onda döwlet dur­mu­şy­na de­giş­li mö­hüm mese­le­le­re, şeý­le hem taý­ýar­la­nan bir­nä­çe res­mi­na­ma­la­ryň tas­la­malaryna garaldy.

Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­za il­ki bilen bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­rumy­nyň çäk­le­rin­de ge­çi­ri­len çä­rele­riň jem­le­ri hem-de ga­za­ny­lan yla­la­şyk­lar ba­ra­da ha­sa­bat be­rildi. Hazar innowasion tehnologiýa­lar hal­ka­ra ser­gi­sin­de gö­zeg­çilik ed­ýän eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň hem-de ýur­du­my­zyň ma­li­ýe-bank edara­la­ry­nyň ga­za­nan üs­tün­lik­le­ri gör­ke­zil­di, Dur­nuk­ly ösüş maksat­la­ry­ny ama­la aşyr­mak bo­ýun­ça ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän iş­ler ba­ra­da birnä­çe ta­nyş­dy­ryş çä­re­le­ri ge­çi­ril­di.

Hormatly Prezidentimiz hasaba­ty diň­läp, bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sady fo­ru­my­nyň çäk­le­rin­de ge­çi­ri­len du­şu­şyk­la­ryň jem­le­ri bo­ýun­ça gaza­ny­lan yla­la­şyk­la­ry iş ýü­zün­de dur­mu­şa ge­çir­mek ba­bat­da maliýe-ykdysady ul­ga­myň eda­ra­la­rynyň öňün­de dur­ýan gaý­ra­go­ýulma­syz we­zi­pe­le­re ün­si çek­di. Mil­li Li­de­ri­miz bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my­nyň bar­şyn­da aý­dy­lan teklip­le­riň äh­li­si­ni iç­gin öw­ren­me­giň hem-de ola­ry dur­mu­şa ge­çir­me­giň müm­kin­çi­lik­le­ri­ne ga­ra­ma­gyň wajyp­dy­gy­ny nyg­ta­dy. Döw­let Baş­ tu­ta­ny­myz esa­sy ma­li­ýe eda­ra­la­ry, şol san­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­rama­sy­nyň de­giş­li dü­züm­le­ri bi­len ne­ti­je­li gat­na­şyk­la­ry pug­ta­lan­dyrma­gy öň­de dur­ýan iş­le­riň mö­hüm ugur­la­ry­nyň ha­ta­ryn­da kes­git­le­di.

Soň­ra mil­li Li­de­ri­mi­z ýur­du­myzyň nebitgaz we himiýa pudagynyň ne­ti­je­le­ri bilen ta­nyş­dy­ryl­dy. Foru­myň çäk­le­rin­de ge­çi­ri­len Ha­zar in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar hal­kara ser­gi­sin­de «Türk­men­ne­bit» we «Türk­men­gaz» döw­let kon­sern­le­ri, «Türk­men­geo­lo­gi­ýa» döw­let korpo­ra­si­ýa­sy, Türk­men­ba­şy­da­ky nebi­ti gaý­ta­dan iş­le­ýän za­wod­lar toplu­my, Gy­ýan­ly­nyň po­li­mer za­wo­dy we Aha­lyň te­bi­gy gaz­dan ben­zin ön­dür­ýän za­wo­dy ýaly önüm­çilik kärhanalarynyň kuw­wat­lyk­lary­ dogrusynda aýdyldy. Hal­ka­ra äh­mi­ýet­li wa­ka­la­ryň çäk­le­rin­de gu­ra­lan bir­ža söw­da­la­ryn­da ne­bitgaz­hi­mi­ýa önüm­le­ri­ni sa­tyn al­magyň umu­my ba­ha­sy ABŞ-nyň 335 mil­lion 476 müň dol­la­ry­na ba­ra­bar bo­lan ge­le­şik­ler bag­la­şyl­dy. Daşar­ky ba­za­ra 460 müň ton­na ne­bit önüm­le­ri, 18 müň ton­na su­wuk­landy­ry­lan gaz, 130 müň ton­na eko­logi­ýa taý­dan aras­sa ECO-93 ben­zin ýer­le­nil­di.

Hormatly Prezidentimiz hasaba­ty diň­läp, Ha­zar se­bi­ti­niň halka­ra yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ryn­da, şol san­da dün­ýä äh­mi­ýet­li baý nebit­gaz gor­la­ry bi­len wa­jyp orun eýe­le­ýän­di­gi­ni bel­le­di. Şeý­le-de döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ne­bit­gaz sena­ga­ty­nyň önüm­çi­lik dü­züm­le­ri­ni mun­dan beýläk-de döw­re­bap­laş­dyr­mak, pu­da­ga da­şa­ry ýurt maýa­la­ry­ny çek­mek, tä­ze­çil usul­da­ky ne­bit we gaz­hi­mi­ýa top­lum­la­ry­ny gur­mak, taý­ýar önüm­le­riň dün­ýä ba­zar­la­ry­na ug­ra­dyl­ýan muk­da­ryny art­dyr­mak bo­ýun­ça mak­sat­nama­la­ýyn iş­le­ri ama­la aşyr­mak babat­da anyk tab­şy­ryk­la­ry ber­di.

Ýur­du­my­zyň paý­tagt şä­he­rini mun­dan beýläk-de ös­dür­mek we aba­dan­laş­dyr­mak, Aş­ga­bat­da önüm­çi­lik hem-de dur­muş mede­ni mak­sat­ly des­ga­la­ry gur­mak, ýol-ulag dü­zü­mi­ni döw­re­bap­laş­dyr­mak, ener­ge­ti­ka hem-de jema­gat gul­luk­la­ry­nyň ut­ga­şyk­ly işi­ni üp­jün et­mek bo­ýun­ça ne­tije­li çä­re­ler gö­rül­ýär. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, mil­li Li­de­ri­mi­ziň gara­ma­gy­na paý­tag­ty­my­zyň abadan­çy­ly­gy­ny üp­jün et­mek maksa­dy bi­len, teh­ni­ka­lar üçin ze­rur äti­ýaç­lyk şaý­la­ry sa­tyn al­mak bara­da­ky tek­lip hö­dür­le­nil­di.

Hormatly Prezidentimiz önüm­le­ri ge­ti­ri­ji­le­ri se­çip al­mak hem-de şert­na­ma­la­ryň şert­le­riniň ber­jaý edi­li­şi­ne gö­zeg­çi­lik et­mek ba­bat­da gör­kez­me­le­ri berip, kö­çe­ler­de hem-de bi­na­la­ra ýa­na­şyk ýer­ler­de aras­sa­çy­ly­gy sak­la­ma­gyň döw­re­bap teh­ni­kala­ry ne­ti­je­li ulan­mak­dan baş­gada, baglara yzygiderli ideg edilme­li­di­gi­ni hem göz öňün­de tut­ýan­dy­gy­ny aýt­dy. Mu­nuň bilen bir­lik­de, paý­tag­ty­my­zyň abadan­çy­ly­gy­na top­lum­la­ýyn çe­meleş­me­giň ze­rur­dy­gy­ny bel­le­di.

Soň­ra mil­li Li­de­ri­mi­ze «Awaza» mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gyn­da ge­çi­ri­len bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my­nyň hem-de onuň çäk­lerinde guralan Hazar innowasion teh­no­lo­gi­ýa­lar hal­ka­ra ser­gi­si­niň we «Türk­men säh­ra­sy — 2019» hal­ka­ra aw­to­ser­gi­si­niň ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­si­ni üp­jün et­mek bo­ýun­ça senagat-kommunikasiýa top­lu­my ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ry­lan iş­ler ba­ra­da hasabat berildi. Hasabata görä, degiş­li dü­züm­ler da­şa­ry ýurt kompa­ni­ýa­la­ry­nyň we­kil­le­ri bi­len du­şu­şyk­la­ry ge­çir­di­ler. Şo­la­ryň bar­şyn­da ulag, senagat-kommunikasiýa­lar ul­ga­myn­da hyz­matdaş­ly­gyň me­se­le­le­ri, ma­ýa go­ýum tas­la­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­megiň müm­kin­çi­lik­le­ri ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­dy. Şu ugur­da iki­tarap­la­ýyn res­mi­na­ma­la­ryň 17-sine gol çe­kil­di.

Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, mil­li Li­deri­miz ge­çi­ri­len çä­re­le­riň jem­le­ri­ni iç­gin sel­jer­me­gi, se­na­gat we ulag-kommunikasiýa ul­ga­myn­da ne­ti­je­li gat­na­şyk­la­ry ösdür­mek, tä­ze bi­le­lik­dä­ki gel­je­gi uly tas­lama­la­ry dur­mu­şa ge­çir­mek üçin bar bo­lan müm­kin­çi­lik­ler­den ne­ti­je­li peý­da­lan­magy tab­şyr­dy.

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň san­ly wi­deoa­ragat­na­şyk ar­ka­ly no­bat­da­ky mej­li­si­niň dowa­myn­da döw­let Baş­tu­ta­ny­my­za «Awa­za» mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gyn­da ýur­du­my­zyň söw­da top­lu­my­nyň eda­ra­la­ry­nyň bi­rinji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my­nyň çäk­le­rin­de ge­çi­ren çä­re­le­ri­niň ne­ti­je­le­ri ba­ra­da hem ha­bar be­ril­di. Fo­ru­myň we hal­ka­ra de­re­je­li ge­çi­ri­len ser­gi­le­riň do­wa­myn­da Türk­menis­ta­nyň Söw­da-se­na­gat eda­ra­sy de­giş­li mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dyryş eda­ra­la­ry­nyň dü­züm­le­ri bi­len bi­le­likde, ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ni mun­dan beýläk-de pug­ta­lan­dyr­jak gep­le­şik­ler ge­çiril­di, ge­le­şik­ler bag­la­ny­şyl­dy. Şeý­le­lik­de, bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my­nyň çä­ginde ge­çi­ri­len bir­ža söw­da­la­ryn­da ge­le­şik­leriň 256-sy ha­sa­ba al­nyp, je­mi ABŞ-nyň 380 mil­lion 179 müň 180 dol­la­ry­na ba­ra­bar bolan we 43 mil­lion 96 müň 600 ma­nat bo­lan ha­ryt­lar ýer­le­nil­di.

Şol bir wag­tyň özün­de da­şa­ry ýurt kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň we­kil­le­ri­niň 300-e go­la­ýy­nyň hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Sena­gat­çy­lar we te­le­ke­çi­ler bir­leş­me­si­niň ag­za­la­ry­nyň gat­naş­ma­gyn­da işe­wür duşu­şyk­lar ge­çi­ril­di. Şo­nuň çäk­le­rin­de ikita­rap­la­ýyn gep­le­şik­ler ge­çi­ri­lip, onuň jem­le­ri bo­ýun­ça hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly Berdimuhamedow ta­ra­pyndan kes­git­le­nen we­zi­pe­le­re la­ýyk­lyk­da, hyz­mat­daş­lyk ha­kyn­da­ky şert­na­ma­laryň 15-sine we beý­le­ki res­mi­na­ma­la­ra gol çe­kil­di.

Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­myn­da Türk­menis­ta­nyň Döw­let haryt-çig mal bir­ža­sy­na bir­ža söw­da­la­ry­nyň ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­si­ni tas­syk­la­ýan ISO hal­ka­ra hil gü­wä­na­ma­sy gow­şu­ryl­dy. Şeý­le hem sergi­niň ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­si üçin Türk­me­nis­ta­nyň Söw­da-se­na­gat eda­ra­sy Ger­ma­ni­ýa­nyň «Mes­se Frank­furt» kompa­ni­ýa­sy hem-de Yk­dy­sa­dy Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy­nyň Söw­da-se­na­gat eda­ra­sy hem-de ser­gi se­na­ga­ty­ny ös­dür­mä­ge goşan go­şan­dy üçin Tür­ki­ýä­niň Pa­la­ta­lar we bir­ža­lar bir­le­şi­gi ta­ra­pyn­dan de­giş­li diplomlar bilen sylaglanyldy.

Umu­man, bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­rumy­nyň çäk­le­rin­de ge­çi­ri­len gep­le­şik­le­riň jem­le­ri bo­ýun­ça hal­ka­ra res­mi­na­ma­la­ryň 60-a go­la­ýy­na gol çe­kil­di. Şo­lar mag­lu­mat teh­no­lo­gi­ýa­la­ry, ma­ýa go­ýum hyz­mat­daş­ly­gy, söw­da-yk­dy­sa­dy we ma­li­ýe pu­dakla­ry, dip­lo­ma­ti­ýa, ulag, elekt­roe­ner­ge­ti­ka, ýe­ňil se­na­gat, oba hem-de suw ho­ja­ly­gy, sport we beý­le­ki ugur­lar­da­ky öza­ra gat­naşyk­lar bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ha­sa­ba­ty diň­läp, Awa­za­da ga­za­ny­lan yla­la­şyk­la­ry durmu­şa ge­çir­mek ba­bat­da bir­nä­çe gör­kezme­le­ri ber­di hem-de hyz­mat­daş­ly­gy we onuň çä­re­le­ri­ni iş­jeň­leş­dir­mek bo­ýun­ça mö­hüm ugur­la­ra ün­si çek­di.

Soň­ra döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň ga­rama­gy­na şu ýy­lyň 1-30-njy sent­ýab­ry araly­gyn­da «Ýol he­re­ke­ti­niň howp­suz­ly­gy — öm­rü­mi­ziň ra­hat­ly­gy» ady bi­len ge­çiril­jek bi­raý­ly­gyň çäk­le­rin­de me­ýil­leş­diri­len çä­re­le­riň me­ýil­na­ma­sy hö­dür­len­di. Bi­raý­ly­gyň do­wa­myn­da ge­çi­ril­me­gi meýil­leş­di­ril­ýän çä­re­ler bi­len tan­şyp, döwlet Baş­tu­ta­ny­myz ýaş ne­sil­le­riň ara­syn­da dü­şün­di­riş iş­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi­ne ýol gö­zeg­çi­lik gul­lu­gy­nyň eko-welosiped topar­la­ry­nyň iş­jeň çe­kil­me­gi ba­bat­da anyk tab­şy­ryk­la­ry ber­di. Mil­li Li­de­ri­miz şeý­le to­par­la­ryň mek­dep­le­riň ýa­nyn­da no­batçy­ly­gy­ny gu­ra­ma­gyň ze­rur­dy­gy­ny bel­läp, ça­ga­la­ryň ara­syn­da ýol-ulag ha­dy­sa­la­rynyň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça de­giş­li iş­le­riň ge­çi­ril­me­li­di­gi­ne ün­si çek­di. Mu­nuň özi ýol­lar­da he­re­ket howp­suz­ly­gy bo­ýun­ça bi­li­miň, ba­şar­ny­gyň bi­te­wi ul­ga­my­nyň ke­ma­la gel­me­gi­ni üp­jün eder.

Mäh­ri­ban Wa­ta­ny­my­zyň Ga­raş­syz­lygy­nyň 28 ýyl­lyk baý­ra­my­na ýo­ka­ry dere­je­de taý­ýar­lyk gö­rül­ýär. Mi­nistr­ler Kabi­ne­ti­niň san­ly wi­deoa­ra­gat­na­şyk ar­ka­ly no­bat­da­ky mej­li­si­niň do­wa­myn­da döw­let Baş­tu­ta­ny­my­za bu baý­ram­çy­lyk my­na­sybet­li ge­çi­ril­me­gi me­ýil­leş­di­ril­ýän çä­re­leriň ha­sa­ba­tyn­da-da aý­dyň du­ýul­ýar.

Bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my­nyň we Ha­zar in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar hal­ka­ra ser­gi­si­ne gat­na­şy­jy­la­ra ýur­du­my­zyň oba hem-de suw ho­ja­ly­gyn­da ýe­ti­len sep­git­leri, şeý­le-de ön­dür­ýän ýo­ka­ry hil­li önümle­ri we daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak hem-de eko­lo­gi­ýa ba­bat­da ýe­ri­ne ýe­tir­ýän iş­le­ri bi­len ta­nyş­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­re­dil­di.

Umu­my ba­ha­sy ABŞ-nyň 251 mil­lion 371 müň dol­la­ryn­dan gow­rak bo­lan oba ho­ja­lyk önüm­le­ri­niň eks­por­ty bi­len bagla­ny­şyk­ly res­mi­na­ma­la­ryň 10-syna gol çekil­di.

Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň tab­şy­ry­gy boýun­ça GDA-nyň to­hum­çy­lyk me­se­le­le­ri ba­ra­da­ky Hö­kü­me­ta­ra ut­gaş­dy­ry­jy ge­ňeşi­niň, kom­pa­ni­ýa­la­ryň we döw­let eda­ra­lary­nyň ýol­baş­çy­la­ry bi­len hyz­mat­daş­ly­gy mun­dan beýläk-de ös­dür­mä­ge gö­nük­di­rilen gep­le­şik­ler ge­çi­ril­di.

Şeý­le-de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ze oba ho­ja­lyk top­lu­myn­da ýaý­baň­lan­dy­ry­lan öz­gert­me­le­riň, ýur­du­my­zyň se­bit­le­ri­niň eke­ran­çy­lyk meý­dan­la­ryn­da do­wam edýän möw­süm­le­ýin iş­le­riň bar­şy ba­ra­da ha­sa­bat be­ril­di. Hä­zir­ki dö­wür­de we­laýat­lar­da go­wa­ça­nyň ha­ta­ra­ra be­jer­gi­si, mi­ne­ral dö­kün­ler bi­len iý­mit­len­dir­mek, ösüş su­wu­ny tut­mak iş­le­ri ag­ro­teh­ni­ki ka­da­la­ra la­ýyk de­re­je­de ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­lan­gy­jy esa­syn­da üs­tün­lik­li ge­çen fo­rum di­ňe bir Ha­zar­ýa­ka ýurt­lar üçin däl, eý­sem, beý­ le­ki döw­let­ler üçin hem ta­ry­hy äh­mi­ýetli wa­ka öw­rül­di. Bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my­na gat­na­şy­jy­la­ryň sa­na­wy, onuň çäk­le­rin­de ge­çi­ri­len Ha­zar in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar hal­ka­ra ser­gi­si hem-de «Türk­men säh­ra­sy — 2019» hal­ka­ra awto­ser­gi­si we 58 ýur­duň we­ki­li­ýet­le­ri­niň, hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň 39-synyň we­kil­leri­niň, 50 döw­let­den ge­len işe­wür­le­riň, da­şa­ry ýurt­ly alym­la­ryň gat­naş­ma­gyn­da ge­çi­ri­len çä­re­ler, şeý­le-de du­şu­şyk­lar munuň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr.

Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my­nyň do­wa­mynda yk­dy­sa­dy­ýet, söw­da, ma­ýa go­ýum, ma­li­ýe, ulag, elekt­roe­ner­ge­ti­ka, ýe­ňil senagat, oba we suw hojalygy, maglumat teh­no­lo­gi­ýa­la­ry hem-de beý­le­ki ugur­larda hyz­mat­daş­ly­ga de­giş­li res­mi­na­ma­laryň 57-sine gol çe­kil­di. Türk­men ta­ra­py­na bir­nä­çe hal­ka­ra dip­lom­lar we gü­wä­na­malar gow­şu­ryl­dy.

Mil­li Li­de­ri­miz ýur­du­my­zyň baş­lan­gyjy esa­syn­da gu­ra­lan Ha­zar­ýa­ka döw­let­ler üçin mö­hüm äh­mi­ýe­ti bo­lan bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my­nyň üs­tün­lik­li ge­çi­rilen­di­gi­ni bel­le­di. Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz öň­de köp san­ly dür­li çä­re­le­riň, şol san­da Halk Mas­la­ha­ty­nyň mej­li­si­niň, «Türk­meniň Al­tyn asy­ry» atly bäs­le­şi­gi­niň je­mi­ni jem­le­mek çä­re­le­ri­niň, Ga­raş­syz­lyk baý­ramy­nyň, GDA-nyň döw­let Baş­tu­tan­la­rynyň Ge­ňe­şi­niň mej­li­si­niň hem-de Hal­kara Bi­ta­rap­lyk gü­nü­niň bar­dy­gy­ny aý­dyp, şo­la­ryň hem­me­si­niň ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­si­niň üp­jün edil­me­gi­niň ze­rur­dygy­na ün­si çek­di.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly wideoaragatnaşyk ar­ka­ly ge­çi­ri­len Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­tiniň mej­li­si­ni ta­mam­lap, oňa gat­na­şan­la­ra berk jan sag­lyk, maş­ga­la aba­dan­çy­ly­gy­ny we ber­ka­rar Wa­ta­ny­my­zyň gül­läp ös­megi­niň bäh­bi­di­ne alyp bar­ýan iş­le­rin­de uly üs­tün­lik­le­ri ar­zuw et­di.

“Nesil” gazeti,

20.08.2019ý.