«Milli oýnum – buýsanjym» atly döredijilik bäsleşigine
Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň ösüp gelýän ýaş nesline dünýä ülňülerine laýyk gelýän bilim, döwrebap terbiýe bermek meselelerine uly üns berilýär, bilim-ylym bilen giňden meşgullanmaga uly mümkinçilikler döredilýär.
Ata Watanymyz asyrlar boýy arzuwlan şanly garaşsyzlygyna eýe bolanyndan soň, müňýyllyklaryň jümmüşinden gözbaş alyp alyp gaýdýan gojaman taryhymyzyň bize nämälim bolan sahypalaryny açmaga, olary halkymyzyň dykgatyna ýetirmäge hem-de berkarar diýarymyzyň her bir raýatynyň milli buýsanjyna öwürmäge, kalbymyzy ganatlandyrmaga uly mümkinçilikler döredildi.
Irki döwürlerde gaýtalanýan hereketiň endige öwrülýändigini synlan halkymyz çaga oýunlarynyň terbiýeçilik taraplaryny kesgitläpdirler, türkmen edebine laýyk gelýän häsiýetli aýratynlyklary bolan oýunlar nazarda tutulypdyr. Hormatly Prezidentimiziň “Mertler Watany beýgeldýär” atly kitabynda hem ata-babalarymyzyň neslini dürli oýunlar bilen terbiýeländikleri barada aýdylýar. Mähriban Arkadagymyzyň bu kitabyndaky: “Käteler, hususan-da, ýurdumyzyň bilim we terbiýeçilik edaralarynyň açylyş dabaralarynda milli oýunlara gümra çagalary görýärin. Olara çensiz guwanýaryn. Sebäbi hem olaryň oýnaýan şol milli oýunlarynyň aňyrsynda düýpli tälim-terbiýe okuwlarynyň ýatanlygynda” diýýän çuňňur mazmunly sözleri her birimiz üçin aýdyň ýörelgedir.
Halkymyzyň asyrlaryň dowamynda ulanan we biziň günlerimize çenli gelip ýeten milli oýunlarymyz öz gözbaşyny gadymy döwürlerden alyp gaýdýar we häzirki günlerde hem ruhy medeniýetimiziň aýrylmaz bölegi bolup durýar. Milli oýunlar, ähli halkyň medeni mirasy bolmak bilen birlikde, şol halklaryň taryhy edim-gylymlary barada hem maglumat çeşmesi bolup durýar. Şol oýunlaryň üsti bilen halkymyzyň özboluşly psihologiýasyny-da, milli ruhyny-da öwrenmek bolýar. Milli oýunlaryň beden, akyl, zähmet terbiýesini bermekde hem uly ähmiýeti bardyr.
Alymlaryň pikirine görä, oýunlar adamzat jemgyýetiniň döremegi bilen ýüze çykypdyr we elmydama adamlaryň durmuşynda uly orun eýeläpdir. Munuň özi bütinleý kanunalaýykdyr, hut oýunda şahsyýetiň özüni açyp görkezişini, tomaşadan kanagatlanmak lezzetini almaga dyrjaşyşyny, belli bir endiklerini, başarnyklaryny ösdürmäge ýardam berýär.
Köpçülik bolup oýunlar oýnamak diňe bir tomaşa däldir, ol oýunlar boş wagtyňy manyly edýär, döredijilige ündeýär, akyl-paýhasyňy, erkiňi, güýjüňi artdyrýar. Oýunlar, bäsleşikler ähli wagtlarda dürli ýaşdaky adamlaryň dynç alşy we güýmenjesi bolup hyzmat edip geldi. Şeýle hem uly ýaşlylaryň güýmenjelerinde aýry-aýry oýunlar örän möhüm terbiýeçilik wezipesini ýerine ýetirýärler.
Sport we hereketli milli oýunlaryň köpüsi örän gadym zamanlarda adamzat jemgyýetiniň dörän döwürlerinde ýüze çykypdyr. Taryhyň irki döwürlerinde adam özüniň awlaýan haýwanlary bilen güýçde, çakganlykda, çydamlylykda ýaryşypdyr. Adam awa gowy taýýarlanan wagtynda awuň hem şowly bolmagy tebigydyr. Ýuwaş-ýuwaşdan beden maşklary peýda bolupdyr. Şol maşklaryň kömegi bilen adam öz ýetişip gelýän neslini akylly başly terbiýelemäge başlapdyr. Elbetde, durmuş şertleriniň, zamanlaryň üýtgemegi bilen oýunlaryň düzgünleri-de üýtgäpdir. Sport we hereketli oýunlaryň bitiren hyzmatlary ägirt uludyr. Adamyň aýratyn hem ýaş adamyň bedeni ýeterlik hereket işjeňligi bolmasa, belli bir beden maşklary edilmese, kadaly ösüp bilmeýär. Hereketiň az edilmegi diňe bir adamyň saglygyna zyýan ýetirmän, eýsem onuň ruhy ösüşine-de päsgel berýär.
Türkmen milli oýunlary bedenterbiýäniň aýrylmaz bölegi bolup, çagalary jemgyýete, peýdaly zähmete, durmuşa,Watanymyzy goramaga taýýarlamak bolup hyzmat edýär.
Hemra TÄÇGYLYJOW,
Balkan welaýatynyň Bereket etrabyndaky 17-nji orta mekdebiň taryh mugallymy.
